Nadchodząca zima 2022/2023 z pewnością nie będzie należeć do łatwych pod względem kryzysu energetycznego, o którym coraz głośniej mówi się w mediach. Wysokie ceny energii elektrycznej powodują pilną potrzebę poszukiwania oszczędności, czego pokłosiem jest wyłączanie oświetlenia ulicznego w wielu miejscowościach, a nawet i większych miastach. W związku z powyższym grono naukowców i działaczy zajmujących się problematyką zanieczyszczenia światłem w Polsce, zdecydowało się skierować pismo do Prezydenta RP oraz zainicjować przy tej okazji debatę publiczną nad zrównoważoną polityką oświetlenia zewnętrznego. Kluczową kwestią jest dzisiaj pytanie - czy na pewno potrzebujemy tak dużo światła, które niepotrzebnie ucieka do góry w niebo, na boki w pola i lasy czy w końcu w okna setek domów i mieszkań zlokalizowanych blisko ulic i innych miejsc, gdzie wielokrotnie operuje zupełnie zbędne, sztuczne światło. Poniżej cytujemy treść pisma, które jest również otwartym apelem także do innych organów ustawodawczych, samorządów czy po prostu właścicieli oświetlenia zewnętrznego:

"Interdyscyplinarny Light Pollution Think Tank (LPTT) zajmujący się problematyką zanieczyszczenia sztucznym światłem w Polsce, zwraca się z apelem  o poparcie  zaproponowanych poniżej i zainicjowanie pilnie potrzebnych rozwiązań prawnych na szczeblu ogólnokrajowym, zmniejszających emisję nadmiernego światła z oświetlenia zewnętrznego, a tym samym zmniejszających zużycie energii elektrycznej. W dobie kryzysu energetycznego, przed którym w nadchodzącym sezonie jesienno-zimowym stoi cała Europa, w tym także nasz kraj, konieczne jest pilne zastosowanie zrównoważonych i skutecznych rozwiązań, które zapewnią energooszczędność.

W zaistniałej sytuacji rekomendujemy, aby na wzór rozwiązań stosowanych w innych krajach, np. od dnia 2 listopada bieżącego roku na czas kryzysu energetycznego wprowadzić:

• znaczące ograniczenie lub całkowity zakaz używania zewnętrznego oświetlenia architektonicznego, tj. iluminacji obiektów architektury, historycznych i dzieł sztuki oraz konstrukcji (np. mostów) i elementów krajobrazu (np. drzew),
• ograniczenie używania zewnętrznego oświetlenia reklamowego w wybranych godzinach nocnych (np. 23:00 – 05:00).

     Tego rodzaju rozwiązania mogą zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji kryzysowej, w której niedobór energii elektrycznej wymusiłby redukcję oświetlenia użytkowego, niezbędnego dla bezpieczeństwa obywateli (np. oświetlenie drogowe) lub redukcję dostaw energii elektrycznej dla odbiorców indywidualnych, szkół, służby zdrowia czy kluczowych gałęzi gospodarki.

Zwracamy jednocześnie uwagę, że zarówno w perspektywie krótkoterminowej (obecny kryzys energetyczny spowodowany wojną w Ukrainie) jak i długoterminowej, Polska potrzebuje racjonalnego i zrównoważonego używania nocnego oświetlenia zewnętrznego. Niewątpliwie przyczyni się to do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju oraz poprawi jakość tego oświetlenia, zmniejszając jednocześnie jego negatywne skutki zwane zanieczyszczeniem światłem. Jak wskazują dane z lightpollutionmap.info Polska używa prawie dwukrotnie więcej sztucznego oświetlenia zewnętrznego w przeliczeniu na 1 km² powierzchni zabudowanej niż np. Niemcy. Istnieje zatem znacząca możliwość poprawy efektywności energetycznej w naszym kraju.

Pozostajemy do dyspozycji i służymy naszym szerokim, interdyscyplinarnym doświadczeniem. Dokładniejsze omówienie przedstawionych problemów znajduje się w załączonym „Memorandum w sprawie ustanowienia prawnych podstaw zrównoważonej polityki oświetlenia zewnętrznego”.

Z poważaniem

dr Paweł Drożdżal - Instytut Chemii Bioorganicznej PAN

dr Grzegorz Iwanicki - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

dr Sylwester Kołomański - Uniwersytet Wrocławski

dr inż. Anna Kołton - Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie

dr Andrzej Z. Kotarba - Centrum Badań Kosmicznych PAN

dr hab. Mieczysław Kunz, prof. UMK - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

mgr Piotr Nawalkowski - Stowarzyszenie POLARIS - OPP

mgr inż. Karolina Skorb - Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN    

prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta - Uniwersytet Warszawski

dr Katarzyna Szlachetko - Instytut Metropolitalny

dr hab. Tomasz Ściężor - Politechnika Krakowska

dr inż. Przemysław Tabaka - Politechnika Łódzka, SEP Oddział Łódzki